Bệnh và các vấn đề của hoa lan

Hầu hết bệnh đều do kết quả của môi trường trồng không đúng cách và thường xuất hiện ở những cây đang bị áp lực do bị phơi ra ánh sáng hay nhiệt độ lạnh quá mức. Môi trường lạnh ẩm thường xảy ra trong mùa đông nếu hệ thống sưởi ấm hoạt động không đủ nên gây ra hư thôi, mốc, thương tật.

1/ Lá bị nổi gờ (gợn sóng)

Cũng có lúc có những vấn đê phiền toái xuất hiện với Lan, nhất là loại Odontoglosum và Miltoniopsis, là lá cây bị nổi gờ sóng. Khi các chồi mới phát triển thì lá cây non bị tàn tật, phát triển mà bị gờ sóng, dị dạng. Dù người ta thường đổ là do tưới nước không đều đặn làm cho cây có lúc thì quá ướt và có lúc thì quá khô và cũng có thể do lỗi yene vì khi lai giống với cây thường bị bệnh này. Dĩ nhiên không thể lúc nào cũng đổ tội cho người trồng vì có thể họ cố tìm hiểu nhưng chẳng có kết quả gì.

2/ Thân giả bị tổn thương

Thân giả có thể bị tổn hại do những vết phồng đen chứa đây nước, thường là do môi trường lạnh và ẩm trong một thời gian lâu ngày. Khi thân giả bị đầy nước thì cần phải cắt cho chúng mở ra, rút nước và làm cho lỗ hổng khô lại rồi cho bột diệt nấm hay sulphur dùng cho trồng trọt vào. Những thân giả vừa trưởng thành đột nhiên bị tách đôi có thể do những nguồn nguyên nhân khác. Cây nào có vẻ phát triển tốt và được bón phân đều đặn có lúc có thế phát triển thân giả của chúng nhanh đđn nỗi quanh chúng đêu bị mứt chẻ. Vấn đề này đặc biệt dễ thấy với loại Odontoglosum và vài loại Encyclia cũng như loại Ly caste và Angulocaste, và có thể là do bón phân quá nhiều. Miễn sao những kẽ nứt được giữ khô là được, và nêu cần thì xử lý đế khỏi bị nhiễm hay hư thối.

3/ Hư thối

Nếu các chồi mới bị hư thối thì phải xử lý trước khi đến cây chính làm chết cây lan. Hãy cắt bỏ chồi bị thối cho đến tận thân rễ khỏe mạnh rồi dùng sulphur trồng trọt phủ vết thương lại. Những đầu màu đen xuất hiện cuối lá là dấu hiệu cho thấy môi trường không tốt. Có thể cần phải tăng độ sưởi vào mùa đông, nên phải kiểm tra nhiệt độ.

Hãy cắt những đầu màu đen tận đến phần lá xanh và giữ cho nhà kính hơi khô hơn cho đến khi mình chắc chắn là đã kiếm tra hết những rắc rối. Nếu những lá bị nhiễm tiếp tục chuyển qua màu đen ở đầu bị cắt tức là chưa giải quyết xong và có lẽ là do các yếu tố chính thiếu cân đối. Hãy kiểm tra độ ẩm, độ ẩm và ánh sáng xem có cân bằng không để giải quyết vấn đề.

4/ Cháy nắng

Cháy nắng có thể tác động đến tất cả tán lá khi bị phơi ra ngoài nắng và bị vết cháy. Có thể thấy ngay trên bề mặt lá, nơi có ánh nắng chiếu thẳng vào. Lúc đầu thì chỉ thấy một vùng bị trắng tức là những tế bào lá đã bị phá hủy, chuyển qua màu nâu và đen vì đã bị nhiễm. Thường thì vùng này chỉ hạn chế ở nơi lá bị phơi ra và không lan ra hết lá. Trong trường hợp phần lớn tán lá bị nhiễm thì tốt nhất là cứ để nó như vậy cho đến khi lá tự nhiên rụng. Nêu chí 1 hay 2 lá bị nhiễm thi có thể cắt bỏ để cây hoa lan trông đẹp hơn mà không bị yếu đi. Nếu tán lá bị rụng đột ngột trên một cây Lan thường xanh tức là cây phản ứng tức thời với môi trường nó cảm thây không thích hợp. Chẳng hạn như do môi trường quá lạnh, cũng có thể có khi trong nhà kính bị hỏng hệ thống sưởi ấm vào những đêm lạnh. Lan bị nhiễm theo kiểu này có thể mất cả mấy năm mới hồi phục được nêu còn khả năng và có lúc không đáng để hồi phục chúng vì mất quá nhiêu thời gian.

5/ Virus

Môi trường không tốt, nhất là suốt trong những tháng mùa đông thường là do virus gây bệnh. Đây là do áp lực khi cây xuất hiện những nốt đen, có vệt hay có vằn lốm đốm trên lá. Virus cũng có thể Lan trên cây khỏe mạnh, nguyên nhân là do côn trùng gầy hại hút nhựa như loại bét nhện đỏ. Khoảng giữa thế kỷ thứ 20, bệng do virus có nhiều nhất là với loại Cymbidium. Ngày nay, vì người ta hiểu biết hơn về nguyên nhân và biết cách phòng ngừa nên thường ít xảy ra. Tuy nhiên, bệnh này có thể xảy ra nơi nào môi trường không tốt, dù cây bị nhiễm có thể tiếp tục phát triển và ra hoa bình thường. Nếu nghi ngờ lan mình trồng có bệnh virus thì cách ly với những cây khác để tránh virus lây lan do côn trùng gây hại. Khi phát triển cách ly với các cây khác thì nó vẫn tiếp tục trông đẹp trong một thời gian lâu. Muốn tránh bị lây nhiễm thì phải sát trùng tất cả các dụng cụ đang dùng. Khi sang chậu hay cắt hồ cọng hoa thì sát trúng dao kéo hoặc hơ nóng hoặc nhúng chúng trong cồn.

Một trong những cách hay nhât để tránh bệnh virus và ngăn cho vi khuẩn không hoạt động được lã giữ vệ sinh tốt trong nhà kính và chung quanh cây hoa Lan. Nhặt hết những lá chết rụng quanh cây Lan. Nếu cứ để những cây bị hư thôi bên dưới giàn trong môi trường ẩm thi bào từ sẽ nhanh chóng lan tràn. Càng phải bảo đảm hệ thống thông gió trong nhà kính. Điêu này đặc biệt quan trọng vào mùa đông vì môi trường ứ dọng thường xảy ra, nhất là nhà kính có cửa sổ 2 lớp và ít không khí luân lưu. Luôn cắt bỏ cọng hoa trước khi hoa chết rụng, có thể do không phát hiện được chúng ở trên cây Lan nên mới làm cho chúng rụng xuống bị thối.